Ζώντας σε μία εποχή ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης, παρατηρούμε όλο και πιο συχνά ότι τα παιδιά αφιερώνουν ελάχιστο χρόνο στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων, θεωρώντας το διάβασμα, εκτός του σχολικού πλαισίου, ως κάτι ανούσιο. Η προσκόλληση στις οθόνες, οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής και οι αυξημένες υποχρεώσεις των παιδιών αποτελούν σημαντικά εμπόδια που κλείνουν το δρόμο που τα οδηγεί σε έναν κόσμο βιβλίων, ιστοριών και ανυπέρβλητων φανταστικών ηρώων. Ο όρος «φιλαναγνωσία» έχει δημιουργηθεί την τελευταία δεκαετία και παραπέμπει στη σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στον αναγνώστη και το γραπτό κείμενο αλλά και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που στοχεύουν στη διαμόρφωση αυτής της σχέσης. Κύριος σκοπός της φιλαναγνωσίας είναι η εξοικείωση του μαθητή με το βιβλίο και την ανάγνωση αλλά και η εδραίωση μίας φιλικής σχέσης με τον κόσμο των βιβλίων γενικότερα. Η διεργασία προκειμένου να επιτευχθούν τα παραπάνω έχει ως αποτέλεσμα να επιτυγχάνονται και επιπρόσθετοι εκπαιδευτικοί στόχοι όπως:
- Η ανάπτυξη της αφηγηματικής ικανότητας του παιδιού.
- Η καλλιέργεια της δημιουργικής και κριτικής σκέψης.
- Η εξωτερίκευση των συναισθημάτων.
- Η βελτίωση της επικοινωνιακής δεξιότητας.
- Η καλλιέργεια της γλωσσικής του έκφρασης.
- Η βελτίωση της κατανόησης ενός κειμένου.
Το ρόλο του οδηγητή στη διαδρομή του παιδιού προς την αχανή χώρα των βιβλίων, αναλαμβάνει κυρίως ο εκπαιδευτικός. Αυτός είναι που ουσιαστικά παροτρύνει τον κάθε μαθητή ξεχωριστά να ξεκινήσει το ταξίδι του στον αέναο κόσμο της γνώσης με μόνη πυξίδα την αγάπη για το βιβλίο. Ο εκπαιδευτικός είναι αυτός που θα εισάγει τον μαθητή στα μονοπάτια της λογοτεχνίας και θα ενεργοποιήσει τη φιλαναγνωστική του διάθεση. Για να το καταφέρει αυτό ωστόσο, χρειάζεται να αφήσει τον μαθητή ελεύθερο, έτσι ώστε να κάνει τις δικές του αναγνωστικές επιλογές. Τα παιδιά μπορεί να ακούσουν τη συμβουλή ενός μεγαλύτερου αλλά στο τέλος θα κάνουν πάντα αυτό που πραγματικά επιθυμούν. Επομένως, δεν είναι πρέπον να τα παροτρύνουμε στο να διαβάζουν ογκώδεις τόμους, γνωστούς συγγραφείς και πολυδιαφημισμένα βιβλία. Το σημαντικό είναι να αναπτύξουν τη συνήθεια για διάβασμα, κάτι που λείπει αρκετά από τη χώρα μας. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, μόνο το 8% των Ελλήνων διαβάζει 10 βιβλία το χρόνο, ενώ μόλις 1 στους 2 έχει διαβάσει έστω και ένα βιβλίο μέσα στη χρονιά. Γι’ αυτό το λόγο κρίνεται αναγκαία η αναγνωστική καλλιέργεια των παιδιών από μικρή ηλικία, ώστε να αντιμετωπίζουν το βιβλίο ως φίλο και όχι ως εχθρό που τους στερεί τον ελεύθερο χρόνο τους.
Εκτός βέβαια από τους εκπαιδευτικούς, τη φιλαναγνωσία στο παιδί σας μπορείτε να καλλιεργήσετε και εσείς οι ίδιοι με τους παρακάτω τρόπους:
- Διαβάστε στο παιδί σας κάποιο παραμύθι ή λογοτεχνικό βιβλίο κατά τη διάρκεια της μέρας ή το βράδυ πριν κοιμηθεί. Με αυτό τον τρόπο, το παιδί αποκτά ασυνείδητα τη συνήθεια της ανάγνωσης και αντιλαμβάνεται το διασκεδαστικό ρόλο που μπορεί να αποκτήσει.
- Η φιλαναγνωσία μπορεί να αναπτυχθεί και με τη μίμηση του προτύπου. Ειδικότερα, τα παιδιά συνηθίζουν να μιμούνται τις συνήθειες που έχει το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον με το οποίο συναναστρέφονται. Αν, λοιπόν, δουν ότι εσείς διαβάζετε σε καθημερινή βάση θα θελήσουν να υιοθετήσουν τη συγκεκριμένη ενασχόληση.
- Ακόμα, μπορείτε να δείτε μαζί του κάποιο ντοκιμαντέρ ή κάποια ταινία που να σχετίζεται με τη σημασία του βιβλίου στην ανθρώπινη ζωή, έτσι ώστε να οξυνθεί η αναγνωστική του περιέργεια.
- Αν η αδιαφορία του παιδιού επιμένει, θα μπορούσατε να επισκεφτείτε μαζί ένα βιβλιοπωλείο ή ίσως ένα παλαιοβιβλιοπωλείο προκειμένου να έρθει σε επαφή με τον κόσμο των βιβλίων, να ανατρέξει στη θεματική που επιθυμεί και να αισθανθεί την υπέροχη μυρωδιά των βιβλίων. Έτσι θα αποκτήσει σιγά σιγά ένα δέσιμο με τη συνήθεια της ανάγνωσης και θα αντιμετωπίσει τα βιβλία ως σεντούκια, που το καθένα κρύβει τον δικό του θησαυρό.
- Μπορείτε επίσης να αναζητήσετε μία αναγνωστική λέσχη στην περιοχή σας και να εντάξετε το παιδί σας σε αυτή. Με αυτό τον τρόπο θα αναπτύξει τις επικοινωνιακές του δεξιότητες και την ομαδικότητα.
- Τέλος, σε μία πολυμελή οικογένεια η καθιέρωση άτυπων αναγνωστικών αγώνων μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την οπτική του παιδιού προς τα βιβλία. Πιο συγκεκριμένα, μπορείτε να δημιουργήσετε «μονομαχίες» βιβλίων, όπου ο καθένας θα παίρνει τους ανάλογους πόντους κάθε μήνα σύμφωνα με τα βιβλία που διάβασε. Συγχρόνως, μπορείτε να θεσπίσετε και παιχνίδια ερωτήσεων που σχετίζονται με τα βιβλία, με τον νικητή να παίρνει ως έπαθλο κάποιο σπάνιο βιβλίο ή ένα ιδιαίτερο αντικείμενο (υδρόγειο σφαίρα, κλεψύδρα, πένα, παγκόσμιο χάρτη). Συνεπώς, τα παιδιά θα συνδυάσουν την ανάγνωση με το παιχνίδι και θα δουν το βιβλίο ως έναν ευχάριστο τρόπο για να περνούν την ώρα τους.