Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ, διεθνώς ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder) είναι μία από τις συχνότερες νευροαναπτυξιακές διαταραχές και εμφανίζεται ως δυσκολία στη διατήρηση εστιασμένης προσοχής ή/ και υπερκινητική – παρορμητική συμπεριφορά σε βαθμό που δε συμβαδίζει με το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού. Το 3-5% του γενικού πληθυσμού παρουσιάζει ΔΕΠ-Υ και το 80% είναι αγόρια.
Τα βασικά συμπτώματα είναι τρία:
- Υπερδραστηριότητα
- Απροσεξία
- Παρορμητικότητα
Υπερκινητικά χαρακτηρίζονται τα παιδιά που σηκώνονται συνεχώς από τη θέση τους, τόσο στο σπίτι, όσο και στο σχολείο, τρέχουν εδώ κι εκεί, σκαρφαλώνουν συνεχώς σε αντικείμενα χωρίς λόγο, αδυνατούν να παίξουν με ηρεμία και κινούν νευρικά τα χέρια και τα πόδια τους.
Η απροσεξία σχετίζεται με την αδυναμία των παιδιών να εστιάσουν την προσοχή τους στις σχολικές εργασίες, με την αδιαφορία για τις οδηγίες που τους δίνονται και με την έλλειψη οργάνωσης στις δραστηριότητές τους. Επιπρόσθετα, τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ χάνουν συχνά τα πράγματά τους και αποφεύγουν δραστηριότητες που απαιτούν αυξημένη πνευματική προσπάθεια.
Η παρορμητικότητα αναφέρεται στην αδυναμία των παιδιών να περιμένουν τη σειρά τους και στη συνήθειά τους να απαντούν πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση που τους γίνεται.
Οι συνέπειες της ΔΕΠ-Υ:
- Μαθησιακά ελλείμματα και κακή επίδοση στο σχολείο.
- Δυσκολίες στον καλό συντονισμό των κινήσεων, με αποτέλεσμα τα παιδιά να φαίνονται αδέξια.
- Δυσκολίες τόσο στην ανάγνωση όσο και στη γραφή.
- Έντονο άγχος και νευρικότητα που τα κάνει να παρουσιάζονται απομονωμένα.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση γιατί δέχονται κριτική στο σπίτι, αλλά και στο σχολείο.
- Μειωμένη ικανότητα για σύναψη και διατήρηση κοινωνικών σχέσεων.
Πρακτικές συμβουλές για την εκπαίδευση παιδιών με ΔΕΠ-Υ
- Ζητάμε βοήθεια από ειδικούς (ψυχολόγους, εργοθεραπευτές, παιδιάτρους). Η έγκαιρη διάγνωση της ΔΕΠ-Υ οδηγεί στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή της. Η παρέμβαση θα πρέπει να είναι ειδικά σχεδιασμένη για κάθε παιδί και να ενισχύει την αυτοεκτίμησή του. Επικοινωνούμε και συνεργαζόμαστε τακτικά με τους εκπαιδευτικούς.
- Δομούμε το πρόγραμμα με τις καθημερινές δραστηριότητες και τις υποχρεώσεις των παιδιών με ΔΕΠ-Υ και το αναρτούμε σε πίνακα.
- Θέτουμε ξεκάθαρα όρια και κανόνες που θα πρέπει να τηρούν τα παιδιά τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο.
- Ρωτάμε τα ίδια τα παιδιά τι θα τους βοηθούσε. Έχουν διαίσθηση και μπορούν να απαντήσουν πώς θα μάθουν καλύτερα.
- Ο χώρος μελέτης θα πρέπει να είναι μεγάλος, συγκεκριμένος και αφαιρετικός. Χωρίς αντικείμενα στο άμεσο οπτικό πεδίο που αποσπούν την προσοχή τους και μακριά από πόρτες και παράθυρα.
- Διασπάμε την προσοχή των παιδιών πριν από δύσκολες δραστηριότητες. Τους δίνουμε χρόνο για να κινηθούν ελεύθερα και να ξεκουραστούν.
- Έχουμε βλεμματική επαφή με τα παιδιά όταν διδάσκουμε. Ένα βλέμμα αρκεί για να τα επαναφέρει από την ονειροπόληση.
- Μιλάμε με ηρεμία και σταθερότητα. Συχνά χρειάζεται να επαναλάβουμε το αντικείμενο εκπαίδευσης πολλές φορές και να το επαναλάβουν και τα ίδια φωναχτά.
- Ενισχύουμε τα παιδιά να ασχολούνται με εξωσχολικές δραστηριότητες (κολύμβηση, βόλεϊ, στίβος).
- Αφιερώνουμε χρόνο για την εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες. Τα προτρέπουμε να δημιουργούν φιλίες και να τις διατηρούν για μεγάλο χρονικό διάστημα.